Raku
Raku is een speciale keramische stooktechniek, oorspronkelijk
afkomstig uit Japan. Het betekent vreugde, geluk, voldoening maar ook comfort
en eenvoud. "Vreugde en geluk door toeval". Servies voor de
Thee-ceremonie werd op deze manier gebakken: door de plotselinge afkoeling in
de buitenlucht barst de glazuur, waardoor de theekopjes geen heldere klank meer
hebben, en dus niet de rust van de ceremonie verstoren. Probeer maar eens:
een gebarsten kopje of bord geeft een veel doffer geluid. Op deze manier, en
jarenlang theedrinken, komen de karakteristieke barstjes in de Raku-stukken,
wat we hier zo mooi vinden.
Raku wordt gestookt on een oven die open kan als'ie nog heet is. Je haalt de
werkstukken bij zo'n 1050°C (oei,
heet!) uit de oven, en houd ze in de buitenlucht tot je ze hoort barsten. Dan
in de houtkrullen (die spontaan in de brand vliegt) en afdekken: de koolstof
uit de krullen verbrand dan niet (geen zuurstof) maar trekt in de barsten en de
niet-geglazuurde delen, die daardoor mooi zwart worden. Op mijn foto-pagina's
van de stookdagen op de Parasol (waar
ik de cursus volg) is dit proces goed te zien, zie de links rechtsboven. Meer
technische uitleg op mijn Raku techniek
pagina, en hier de foto's van de
Raku stookdag van 30 mei 2009...
Voorbeelden van Raku
Om een idee te geven wat Raku is, hier foto's van enkele van mijn
werkstukken:
Van 2007 is het olielampje aan de rechterkant. Een kubus van ongeveer
12 cm gemaakt van platen klei, met daarop een houtvuurtje van strips klei, waar
in het midden de lont van het lampje (met vlam) uitkomt. Het mannetje dat
de wacht houd maakt het geheel af. Alleen de witte zijvlakken zijn geglazuurd
(afgezien van de vlammetjes links-onder, die ik in die vlakken terug laat
komen). De rest van de witte klei is door de koolstof zwart geworden, net als
de barsten in de glazuur.
De kubus zelf is hol, en dient als reservoir voor de olie. Het houtvuurtje
is als geheel op te tillen, en laat dan het vulgat met lont zien. Helaas,
sommige barsten gingen wat te diep, en het reservoir lekt dan ook olie. Ik heb
van oud blik een cilindertje gemaakt, dat door het vulgat past en waar de olie
nu in zit. Platentechniek is nu eenmaal erg gevoelig voor de snelle afkoeling
(spanning), en barst makkelijk te diep.
Deze Raku-gestookte dame laat de techniek ook leuk zien: het zwart
is ongeglazuurde witte klei, die door het stoken de koolstof (roet) uit het
hout heeft opgenomen, en daardoor zo zwart geworden is. Het wit en blauw is
geglazuurd, en vervolgens door de temperatuurschok gebarsten, wat het
lijnenpatroon geeft.

Een jonge vogel in Raku-techniek. Gebaseerd op een jonge merel, die
zich plat drukt op de grond, en ondertussen toch gevoerd wil worden.
Uit 2009 (links): een pinguïn met jong in raku techniek... Eenvoudige
vormen geven vaak het mooiste resultaat.

De katten (rechts) heb ik gemaakt in 2004. Oorspronkelijk niet bedoeld
als boekensteun; de voorste kat is gebarsten toen deze uit de oven kwam...
Blijkbaar niet stevig genoeg gemaakt, er komen bij het snelle afkoelen nogal
wat spanningen op te staan, met deze breuk als resultaat. Aan de andere kant,
iemand die het niet weet zal het niet eens opvallen; lijkt net alsof het zo is
bedoeld.
Meer info over Raku
Ik heb niet echt gezocht op een 'complete' lijst van referenties. Een paar
die ik toevallig tegen ben gekomen:
|