Schooltas

De opbouw

Het hele werkstuk is gemaakt van uitgerolde platen klei, van ongeveer 1 cm dik. Ik heb hiervoor gebruik gemaakt van een 'platenwals', en dit bepaalt ook gelijk de breedte van mijn werkstuk: de tafel van de platenwals was ongeveer 40 cm breed, dus na bakken (wat 10% krimp geeft) is het werkstuk maximaal 36 cm: is 35 cm geworden. Er zit heel wat klei in dit project, ongeveer een heel pak (10 kilo). De tas weegt dus behoorlijk wat.

Ik heb eerst naar wat oude foto's van schooltassen gekeken, en daarmee een idee gemaakt van een model dat ik wilde hebben. Toen op papier een 'bouwtekening'/schets gemaakt, om te weten hoe veel platen ik ongeveer nodig had. Gelijk wat klei laten drogen en fijngemaakt om een jampot vol slib te maken (kleipoeder en azijn), als lijm zodat ik de platen aan elkaar kan plakken.

De montage op de achterflap (met plastic om uitdrogen te voorkomen)

En dan is het een kwestie van zorgvuldig opbouwen... Heb niet gelijk de hele flap van achter naar voren gedaan, maar ben juist met de voorkant begonnen. De platen zitten met smallere repen 'leer' aan elkaar. Naden goed opruwen, en met slib insmeren, en dan de zaak op elkaar duwen. Door de naden goed op elkaar te drukken worden ze ook dunner, en valt de echte dikte van de kleiplaat minder op. Kijk goed op foto's hoe leer er uit ziet, en hoe het buigt! Door de droogte van de klei barst deze makkelijk, wat overigens bij de gespjes wel heel mooi uit komt.

Ik heb kranten in de vakken gestopt om te zorgen dat de platen niet door gaan hangen, zie foto hieronder (was nog niet leerhard, dus verwerkt makkelijk maar zakt ook makkelijk door). Wel oppassen, kranten zuigen ook veel vocht op, dus wat plastic folie om de kranten heen! Het geheel moet heel rustig kunnen drogen, om geen barsten en spanningen te krijgen.

Toen de twee voorvakjes gemaakt, op dezelfde manier, maar van iets dunnere plaat. Ook weer wat kranten er tussen tegen doorzakken. Na het 'lijmen' van de platen met slib en wat drogen de randen netjes bijwerken. En dan wat laten rusten en iets drogen, met de slib is er heel wat vocht ingekomen. Maar, alles moet nog vochtig/soepel zijn, voor de volgende stappen.

Voor de achterkant en flap een grote plaat gemaakt. Is een onhandelbaar geheel; plaat van 40x60 cm van slappe klei... Zitten best wat technische uitdagingen in dit project, al lijkt het simpel. Voorkant er op monteren, en vervolgens de flap eroverheen dicht vouwen. Wel eerst even de kranten met plastic eromheen er uit halen, en vervangen door kranten zonder plastic, dit lukt je mogelijk niet meer als de flap dicht zit! Kranten bakken wel weg in de oven, maar plastic geeft vieze/giftige lucht. Flap dicht, met weer een steun tegen doorzakken, in dit geval had ik een halve kartonnen koker gebruikt (ook met plasticfolie).

Klaar voor de biscuit-bak op 950 graden

Als de zaak 'leerhard' is (toepasselijke term hier) de afwerking mooi strak maken. Een teveel aan slib wegsnijden/schrapen. En dan alle details aanbrengen, als het handvat, de gesp-leertjes en gespen van dunne rolletjes klei, en zo voort.

De 'naden' heb ik met een ouderwets radeerwieltje (uit de naaidoos) er in gerold, ziet er uit als het gaatjespatroon van het stikwerk in leer (al zitten er geen draadjes in). Mijn naamstempel er op een paar plaatsen ingeduwd (zie bijvoorbeeld rechts op de flap in het detail onder aan de pagina). En dan heel rustig laten drogen, mag best een paar weken duren! Zeker als er nog krant in zit duurt het een tijd voor alle vocht er uit is.

Het bakken

De eerste biscuit-bak gewoon op 950 graden.

Vervolgens heb ik met oxides de zaak nog wat kleur gegeven. Ik wist al dat ik de tas op 1250 °C wilde bakken vanwege de leerkleur die de klei dan krijgt. Daarom had ik ook van dezelfde klei al wat proefplaatjes met de oxides gemaakt, om te weten hoe die zouden reageren op het ijzer in de klei bij 1250 graden. Ik heb de hele tas met mangaan-oxide ingesmeerd (verdund, en eerst de tas natgemaakt, zodat er niet te veel ingezogen zou worden om strepen en zwarte vlekken te voorkomen).

Daarna het stikwerk vervolgens met zink-oxide ingesmeerd en met een doekje weer schoongeveegd. Het wit bleef hierdoor in de naden zitten, maar bleef ook nog wat op de klei; gaf een onverwacht mooi verweerd uiterlijk, ook al omdat bij deze temperatuur de zink-oxide verkleurd naar een geel-tint. En de gespen met een transparante glansglazuur geverfd. De rest van de tas heeft dus geen glazuurlaag.

Detail

Dan de oven in op 1250 graden... En het spannende moment dat het werkstuk uit de oven komt. Heeft het de temperatuur goed overleefd (al zit er een klein scheurtje in de achterkant)? Is'ie mooi: jazeker. Ik hoefde er verder niets meer aan te doen. Ben er heel blij mee!

Met dank aan 'de Parasol' in Veldhoven (en speciaal Ingeborg), waar ik dit op 'cursus' in 2019 gemaakt heb.